Met behulp van verschillende maatregelen probeert de Nederlandse overheid roken zoveel mogelijk te ontmoedigen. Sinds 1 juli 2024 mogen sigaretten in Nederland bijvoorbeeld niet meer worden verkocht in supermarkten en horeca, maar alleen nog in speciaalzaken en tankstations. Daarnaast worden sigaretten in Nederland steeds duurder. En omdat een pakje tabak van 50 gram in Duitsland ongeveer tien euro kost en dat in Nederland meer dan twee keer zoveel is, is er sinds enkele weken sprake van zogenaamd ‘tabakstoerisme’ in Duitse grensgemeentes: de verkoop van sigaretten is voor Duitse ondernemers een goudmijn geworden.
Pim Groot Obbink, regiomanager bij Kuster Energy, heeft de winkels bij zijn tankstations net over de grens laten verbouwen. Als eerste creëerde hij ruimte: de diepvries met ijsjes ging weg en het standaardassortiment aan high-visibility vesten, parkeerschijven en wegenkaarten werd drastisch ingeperkt. In plaats daarvan liet hij een tweede kassa installeren en nieuwe schappen, waarin nu plastic emmers vol tabak tot aan het plafond staan opgestapeld. De pauzeruimte van het personeel werd een magazijn. Het is zo druk dat een leverancier vijf keer per week nieuwe producten komt leveren. “We geven onze klanten wat ze willen,” vertelt Obbink.
Vijf tot zes keer meer omzet
De regiomanager heeft een grote rol gespeeld in het feit dat de regio Niederrhein steeds meer een bestemming voor Nederlandse winkeltoeristen wordt. “Mensen komen van heinde en verre, uit Amsterdam, Rotterdam of Utrecht. Ze combineren het kopen van sigaretten met een dagje Duitsland. Eerst halen ze dranken, dan gaan ze naar een drogist en tot slot tanken ze bij ons.” Velen vragen volgens Obbink van tevoren aan vrienden en kennnissen wie er nog sigaretten wil, en geven duizenden euro’s uit aan rookwaren bij de tankstations van Obbink. “Toch rijden ze met een goed humeur terug, omdat ze het gevoel hebben dat ze veel geld hebben bespaard.” De Duitse Kuster-filialen dicht bij de grens hebben de afgelopen maanden vijf tot zes keer meer omzet gemaakt. Een einde aan het tabakstoerisme is niet in zicht.
Omzetdaling aan Nederlandse kant
Aan de andere kant van de grens delven Nederlandse winkeliers het onderspit. Een paar kilometer verderop, in ’s-Heerenberg, is de verkoop van tabaksproducten bijna ingestort. Het in juli ingevoerde verkoopverbod zou veel supermarkten de afgrond in kunnen jagen, wordt gevreesd. De omzetdaling kan oplopen tot 15 procent. Vooral de kleinere kruideniers in de buurt van de grens doen het slecht. Zij kampen met wegtrekkende klanten: in Duitsland zijn levensmiddelen als frisdrank, ijs en zoet broodbeleg aanzienlijk goedkoper door de lagere btw. Ook alcohol is makkelijker verkrijgbaar en goedkoper in Duitsland.
Ambitie: ‘rookvrije generatie’ in 2040
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid (RIVM) toont zich in een studie verbaasd over de enorme economische gevolgen van het antirookbeleid. Toch houdt Den Haag vast aan haar doel om jongeren te laten stoppen met roken. In 2040 wil de Nederlandse overheid een ‚rookvrije generatie‘ hebben voortgebracht.