Het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) heeft op vrijdag 7 oktober de resultaten gepresenteerd van de enquête ‚Docenten Duits aan het woord‘ op Hogeschool Windesheim in Zwolle. Vanwege een groeiend lerarentekort en afnemende studentenaantallen van de (leraren)opleidingen Duits rijst de vraag wat er moet veranderen om de toekomst van het schoolvak Duits te waarborgen. In de enquête van het DIA deelden docenten uit het hele land hun ervaringen, behoeftes en ideeën.
Meer dan 300 leraren Duits in het voortgezet onderwijs vulden de enquête in en beantwoordden vragen over het aantal lesuren, leesvaardigheid, professionalisering, internationalisering en doeltaalgebruik. De vragenlijsten zijn aangevuld met verdiepende interviews met docenten en onderwijsexperts.
De uitkomsten geven weer waar het voor de docenten om draait en wat ze anders willen zien. Zo besteden veel docenten liever meer tijd aan levensechte taalsituaties die het nut van een goede talenkennis Duits duidelijk maken. Tegelijkertijd zou er minder tijd moeten worden besteed aan het traditionele grammaticaonderwijs.
“De focus op grammatica, met name geestdodende zinsontleding en naamvallen – das ist die reinste Zeitverschwendung (pure tijdverspilling)”, zegt bijvoorbeeld een docent. “Voor de Duitse productieve taalvaardigheid tot niveau B2 is dat helemaal niet nodig.”
Afname aantal lesuren
Uit het rapport blijkt verder dat 29 procent van de docenten het aantal lesuren voor Duits in de onderbouw heeft zien verminderen. 24 procent constateert een afname in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. De reductie van lesuren voor het vak Duits komt volgens de docenten vooral door de onderwijsvernieuwing, waardoor projecturen en flexuren in het rooster zijn opgenomen. De afname gaat ten koste van, zoals een respondent het omschrijft, „leuke projecten“, zoals een uitwisseling, taaldorp of vakoverstijgend project.
“Ondanks de beperkingen op school zien wij bij de docenten veel creativiteit om het vak voor scholieren aantrekkelijk en nog relevanter te maken”, zegt Trixie Hölsgens van het DIA. “Zij geven vrije keuze bij het lezen van boeken, passen gamification toe in de les, benadrukken het belang van kennis over Duitsland en laten zien hoe mooi de Duitse taal en cultuur kan zijn.”
Het DIA heeft op basis van de ervaringen en ideeën van de docenten een aantal aanbevelingen geformuleerd. Een centrale aanbeveling luidt: Maak voor je leerlingen het nut van het leren van de Duitse taal expliciet. Iedere nieuwe jaar-laag moet horen waarom de taal niet alleen voor de Nederlandse economie en politiek van belang is, maar ook voor de leerlingen zelf, voor hun eigen carrière.