Een bekend raadsel draait om de volgende vraag: ken je de 2 dunste boeken ter wereld? Nee? Nou dat zijn de boeken ‚Italiaanse oorlogshelden‘ en ‚Duitse humor‘. Ik wil graag wat dieper ingaan op dat laatste boekje. Inmiddels heb ik 30 jaar ervaring met Duits en Duitsland en in de tijd heb ik Nederlanders inderdaad vaak horen zeggen dat Duitsers geen humor hebben. Het ging dan vaak om mensen die nog nooit een Duitser van dichtbij hadden gezien of om zakenmensen.
Er is een goede verklaring aan te dragen waarom zelfs bij de groep Nederlandse zakenmensen deze mening gangbaar is. Volgens mij heeft het te maken met het feit dat ieder volk inderdaad een eigen gevoel voor humor heeft. In Duitsland maakt men bijvoorbeeld veel meer woordgrappen en is het cabaret vlijmscherp en vaak politiek van aard. Wanneer je dan de taal en de context niet helemaal begrijpt, mis je al snel de pointe.
Maar de zogenaamde ’springende Punkt‘ is het cultuurverschil tussen Nederland en Duitsland wat de scheiding betreft tussen privé en zakelijk. In Nederland is dit verschil niet zo heel erg groot en ben je op het werk en thuis gewoon Karel. Humor hoort er vaak bij onder het motto: “Het moet wel gezellig blijven!”
In Duitsland ben je thuis Karl en op je werk ben je ‚Geschäftsführer‘, ‚Abteilungsleiter‘ en in veel gevallen ‚Herr Müller‘. Men vervult meer ‘officiële’ rollen. Vervolgens komt een Nederlander voor een zakelijke afspraak langs bij een bedrijf in Duitsland. Nu zijn de meeste Duitsers al heel serieus bezig met hun werk en dan komt er nog een zakelijke relatie op bezoek, in principe een vreemde dus. Dan gaat men zich nog professioneler gedragen en dan is er in de meeste gevallen al helemaal geen plek meer voor grappen en grollen.
Mijn advies in deze zou zijn dat je Duitse vrienden en kennissen gaat opdoen. Op die manier kun je de Duitse cultuur van binnenuit leren kennen en zul je merken dat je ook met de Oosterburen kunt schuddebuiken van het lachen. Wat ik zelf bijvoorbeeld enorm geestig vond, is de manier waarop veel Duitsers met het ‚Abgasskandal‘ bij Volkswagen omgingen. In eerste instantie schaamde men zich kapot of stond met de mond vol tanden. Daarna kwam de humor rondom de twee egeltjes met gasmaskers op die elkaar waarschuwen dat er een Volkswagen nadert of de mop: Kleine Heinz zit in de klas en de juffrouw vraagt iedereen wat zijn ouders voor werk doet. De een is rechter, de ander directrice en zo gaat het maar door. Dan vraagt juffrouw aan Heinz “En wat doet jouw vader?” Nou antwoordt Heinz: “Hij is paaldanser in een homobar”. Iedereen staat paf en gelukkig gaat net de bel voor de pauze. Wanneer iedereen weg is vraagt juffrouw aan Heinz: “Maar dat klopt toch helemaal niet van jouw vader?” “Nee”, zegt Heinz, “maar ik durfde niet te zeggen dat hij manager is bij Volkswagen“.
Dus wil je Duitsland en de Duitse cultuur beter leren begrijpen dan kan het van voordeel zijn om je zowel zakelijk als privé onder de oosterburen te begeven.
John Mazeland is directeur van de Business Alliance Nederland Duitsland (BAND) in Nijmegen. Hij organiseert zakelijke cursussen en workshops over Duits-Nederlandse samenwerking. In september start de cursus ‘Zakelijk Duits’.