In juli 2021 vonden er in Nederland, Duitsland en België verschillende overstromingen plaats, met als gevolg veel sterfgevallen en materiële schade in onder andere de Euregio Maas-Rijn. Op verzoek van de partnerorganisaties van het netwerk Euregio Maas Rijn Incidentenbestrijding en Crisisbeheer (EMRIC), een samenwerking tussen de openbare diensten die verantwoordelijk zijn voor brandbestrijding, noodhulp en rampen- en crisismanagement in de Euregio Maas-Rijn, deed het Institute for Transnational and Euregional cross border cooperation en Mobility (ITEM) van Maastricht University onderzoek naar de vereisten van grensoverschrijdend crisismanagement tijdens de overstromingen in 2021. De resultaten van dit onderzoek zijn nu gepubliceerd. Dit meldt het ITEM.
Het onderzoek werd binnen het INTERREG-project MARHETAK opgezet en gefinancierd. De partners die bij dit project betrokken waren, zijn de Veiligheidsregio Zuid-Limburg in de vorm van EMRIC, de Overheidsdienst Wallonië, de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken België en Waterschap Limburg.
Beter communiceren
De belangrijkste redenen om het onderzoek op te zetten waren het gebrek aan kennis en communicatie bij de overheden over de aanpak van de buurlanden tijdens calamiteiten. Daarnaast gingen de partners er vaak vanuit dat de buurlanden bij een ramp te hulp zouden kunnen schieten. Vanwege het grensoverschrijdende karakter van de hoogwaterramp in 2021 was dat echter niet mogelijk.
Doel van dit onderzoek was een grensoverschrijdende evaluatie, om zo betere oplossingen te vinden voor crises zoals die in de zomer van 2021. Bij de buitenlandse technische en politieke evaluaties was er namelijk weinig ruimte voor het grensoverschrijdende aspect. De belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat er een gebrek aan communicatie tussen de Nederlanders, Duitsers en de Belgen was. Zo wisten de Belgen bijvoorbeeld niet wat de aanpak van de Nederlanders was in het geval van hoogwater.
Samenwerking vernieuwen
Het is belangrijk dat de kijk op de grensoverschrijdende samenwerking verandert. Zowel de overstromingscrisis als COVID-19 hebben duidelijk gemaakt dat rampen zich niet aan grenzen houden. In scenario’s van EMRIC werd altijd uitgegaan van een ramp aan één kant van de grens, waardoor de buurlanden zouden kunnen helpen. Bij een grootschalige Nederlandse brand kan de Duitse brandweer bijvoorbeeld te hulp schieten. De hoogwaterramp en COVID-19 hebben laten zien dat er ook scenario’s voor grote rampen die grensoverschrijdend plaatsvinden ontwikkeld moeten worden. In het onderzoek worden daarom verschillende aanbevelingen gedaan: beter communiceren, nieuwe noodplannen en samenwerkingen opzetten, weerberichten beter interpreteren en systemen integreren. Ook wordt aanbevolen om een crisisteam op te zetten voor waterbeheer in crisissituaties. Aan het einde van het project MARHETAK zal er een live-oefening worden gehouden en moet er een grensoverschrijdend systeem opgezet zijn.
Nieuw modelteam ‚Crisiskoppeling‘
Het nieuwe crisisteam voor waterbeheer in crisissituaties zal geen permanent karakter hebben: het EMRIC heeft al veel taken op haar bord en het is ook belangrijk dat een overheidsorgaan niet overbelast raakt. Daarom wordt aanbevolen om zodra zich een hoogwatercrisis voordoet individuele partners te vragen om het tijdelijke crisisteam op korte termijn in te richten. Hierbij worden de individuele partners aan elkaar gekoppeld. Het model wordt crisiskoppeling genoemd en is vernoemd naar de koppeling van de brandslangen van de brandweer, die nu al grensoverschrijdend gebruikt worden. Met crisiskoppeling zou het team in staat zijn om onduidelijkheden over procedures te verduidelijken.
Paragon grensoverschrijdend gebruiken
Een andere aanbeveling is om met behulp van het informatiesysteem Paragon een nieuw grensoverschrijdend systeem op te zetten. Paragon kan kaartlagen met gegevensbronnen en communicatiekanalen samenbrengen. Ook is het met Paragon mogelijk om internetservers te verbinden. Uit de interviews die tijdens het onderzoek doorgevoerd zijn, komt naar voren dat verantwoordelijken graag een beter informatiesysteem gewild hadden. Zo hebben de Duitsers behoefte aan een systeem met een grotere capaciteit.
Wie meer wil lezen over het onderzoek kan het rapport hier lezen.