2021: het zogenoemde ‘Superwahljahr’ in Duitsland. Maar liefst zes deelstaten kozen of kiezen dit jaar een nieuw parlement. De belangrijkste verkiezingen moeten echter nog komen: op 26 september worden de landelijke verkiezingen gehouden. Na bijna zestien jaar stopt Angela Merkel (CDU/CSU) als bondskanselier, waardoor de strijd om het bondskanselierschap weer volledig openligt. De verkiezingen zijn daarmee misschien wel spannender dan ooit en voor verschillende partijen lonkt de felbegeerde positie van Bondskanselier. Het roept de vraag op welke partijen in deze verkiezingen zetels zullen winnen en verliezen, maar vooral: welke lijsttrekkers hebben een reële kans de nieuwe Duitse regeringsleider te worden?
CDU/CSU, Die Grünen en SPD grootste partijen
De Duitse krant ZEIT ONLINE verzamelt de resultaten van verschillende peilingen over de Bondsdagverkiezingen en toont in een grafiek de kiestendens: hoeveel procent van de stemmen gaat naar welke partij als op dat moment verkiezingen gehouden zouden worden? Hierin is te zien dat de christendemocratische partij CDU/CSU, de linkse partij Bündnis 90/Die Grünen en de sociaaldemocratische SPD het beste presteren. Zij liggen daarmee het meest op koers om de grootste partij te worden – en dus de nieuwe Bondskanselier te leveren.
Op geruime afstand volgen in de grafiek Alternative für Deutschland (AfD), Die Linke en de Freie Demokratische Partei (FDP). Overige partijen die meedoen aan de verkiezingen (47 in totaal) zijn niet opgenomen in de grafiek. Reden hiervoor is dat zij op dit moment geen zitting hebben in de Bondsdag en de kans groot is dat zij de kiesdrempel van vijf procent niet zullen halen, of, zoals Volt Deutschland, een hele nieuwe partij zijn.
Geloofwaardigheid CDU/CSU gedaald
De CDU/CSU ging redelijk comfortabel 2021 in, maar haar geloofwaardigheid heeft ondertussen een aantal flinke knauwen opgelopen. Afgelopen maart werd bijvoorbeeld bekend dat twee Bondsdagleden van de partij bijna een miljoen euro hadden verdiend aan bemiddelingen tussen producenten en afnemers van mondkapjes. Samen met de bredere kritiek op het coronabeleid lag de partij daardoor flink onder vuur. In de peilingen van ZEIT ONLINE daalde de partij hierdoor van een stabiele 36 procent naar 27 procent van de stemmen.
Machtsstrijd Söder en Laschet
Halverwege april kwam daar ook nog de machtsstrijd tussen Markus Söder (partijleider van de CSU) en Armin Laschet (premier van de deelstaat Noordrijn-Westfalen) bij. Hoewel de resultaten van verschillende enquêtes lieten zien dat Söder geliefder was dan Laschet, werd uiteindelijk alsnog Laschet verkozen tot lijsttrekker van de CDU/CSU. Dit kan wellicht worden verklaard doordat Laschet in januari 2021 de nieuwe voorzitter van de CDU werd en het kon lijken op een indirecte coup als Söder de positie van lijsttrekker zou innemen. De pijnlijke situatie zorgde ervoor dat de CDU/CSU verder zakte in de peilingen.
Annalena Baerbock soepel lijsttrekker
Op hetzelfde moment werd ook bij Die Grünen een lijsttrekker gekozen. Waar bij de concurrent de machtsstrijd moeilijk verliep, liep deze bij Die Grünen van een leien dakje. Annalena Baerbock werd soepel naar voor geschoven als lijsttrekker en dus kandidaat voor het bondkanselierschap. Samen met Robert Habeck is ze sinds 2018 partijleider van Die Grünen.
Die Grünen profiteerden sterk van de combinatie van Baerbocks soepele voordracht, de pijnlijke aangelegenheden bij de concurrenten én het mondkapjesschandaal en stegen in de peilingen: van een stabiele 16 procent begin maart naar 26 procent halverwege mei. Enige tijd stond de partij hiermee boven de CDU/CSU, die halverwege mei op 24 procent van de stemmen kon rekenen.
Oppoetsen CV en verzwegen bonus
Er leek daarmee geen wolkje aan de lucht voor Die Grünen, totdat in juni een discussie rondom Baerbocks cv oplaaide. Ze werd ervan beticht haar cv flink te hebben opgepoetst, onder andere rondom haar opleiding. Ook werden bij haar vrijwilligersactiviteiten verschillende details weggelaten, waardoor een vertekend beeld van haar werkzaamheden ontstond.
Naast de onnauwkeurigheden in haar cv kwam ze in opspraak door een verzwegen bonus. Die kreeg ze van haar partij, maar was niet opgegeven bij de Bondsdag. Samen met enkele onhandige uitspraken en beschuldigingen van plagiaat rondom haar boek werd de geloofwaardigheid van Baerbock flink aangetast, en daalden Die Grünen naar 18 procent in de peilingen.
Lachen voor de foto
Armin Laschet kan ook meepraten over onhandigheid. Hij werd lachend gefilmd toen hij in juli op bezoek was in het rampgebied waar extreem hoogwater was geweest. Laschet ging door het stof en bood zijn excuses aan, maar het mocht niet meer baten. Waar de CDU/CSU net weer meer vertrouwen kreeg bij de burgers en in de peilingen op 29 procent van de stemmen stond, daalde dit percentage weer naar 24 procent.
Scholz als rots in de branding
Waar Baerbock en Laschet kampen met pijnlijke situaties, lijkt Olaf Scholz van de SPD de dans te ontspringen. Hij is de huidige vicekanselier en bondsminister van Financiën. Alhoewel hij geen partijvoorzitter is, werd hij in augustus 2020 verkozen tot lijsttrekker van de partij. Hoewel de partij in januari nog maar op een kiestendens van 15 procent zat, is de SPD de laatste weken flink gestegen: naar 21 procent. Dat kan als een direct gevolg van de onstuimigheden rond de andere kanselierskandidaten worden gezien. Scholz heeft veel ervaring in de Duitse politiek en wordt inmiddels door velen als een rots in de branding gezien.
Wie wordt Bondskanselier?
De strijd om het bondskanselierschap nadert haar hoogtepunt. De verkiezingen op 26 september zullen het toneel voor de definitieve eindstrijd vormen. Wie kan volgens de Duitsers het beste hun idealen, normen en waarden representeren? Baerbock, Laschet of toch Scholz? Over enkele weken weten we het antwoord – maar nu lijkt alles nog mogelijk te zijn.
Over de auteur
Naomi Kruijsbergen (1999) is in 2020 begonnen met de binationale master Nederland-Duitsland-Studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen en Westfälische Wilhelms-Universität Münster. Ze is vooral geïnteresseerd in de (interculturele) communicatie, pr en marketing tussen Nederland en Duitsland. Als stagiaire bij AHA24x7.com en mediamixx leert ze de beginselen van dit vakgebied kennen en hoopt ze op deze kennis na haar studie voort te kunnen borduren.
