Stelt u zich eens voor: iedere provincie houdt er haar eigen coronabeleid op na. In de ene provincie de scholen nog open, in de andere juist gesloten. Verschillende sluitingstermijnen. Dat terwijl we als provincies onderling toch goed van elkaar weten wat de situatie is en wat de leerpunten tot dusverre zijn. Dat is natuurlijk niet de realiteit. Maar dit is wel exact de wijze waarop VS-president Trump Europa ziet handelen, of eigenlijk niet ziet handelen: als een onsamenhangend geheel zonder eenduidige aanpak. Een blog van Vincent Pijnenburg van het lectoraat Cross-border Business Development van Fontys Venlo.
Juist nu had Europa haar ware gezicht kunnen laten zien, nu de saamhorigheid groeit, en dit grenzeloze virus zich met razend tempo door Europa verspreidt. Ik ben zeker geen voorstander van Trumps politiek handelen, maar hier had hij een punt. Het coronavirus laat maar weer eens zien hoe nationaal we denken wanneer de nood aan de man is. Vol lof wordt gesproken over de ontstane saamhorigheid, maar tegelijkertijd demoniseerden we twee weken terug nog de Duitse brandhaard hier net over de grens en op dit moment houden we asielzoekers tegen aan de landsgrens.
Europese schaal
Een perfecte schaal om Covid-19 aan te pakken is er niet, maar gezien het globale karakter van het virus, is een grensoverschrijdende aanpak keihard nodig. Een gemiste kans voor Europa om eindelijk eens duidelijk te laten zien waarom samenwerking over grenzen zo broodnodig is in deze tijd van vergaande globalisering. Dan heb ik het nog niet over het beschikbaar stellen van bedden en personeel over de grens, maar over eenduidige maatregelen. Een virus dat zich globaal verspreidt, en ieder land gaat vervolgens weer haar eigen weg. En natuurlijk, er is variatie in de corona-penetratie per land. Maar nadat Italië stap voor stap de Europese brandhaard werd, had Europa toch kunnen opstaan, en op Europees schaalniveau preventief kunnen handelen? En we hadden toch kunnen leren van de aanpak in Hongkong op basis van hun SARS ervaringen? Nu wordt er vanuit Brussel vooral gereageerd in plaats van geregeerd.
Verschillend beleid van twee lidstaten wordt meestal voelbaar aan de grens. Zo ook in Limburg. Weet u nog dat een aantal weken geleden de uitbraak in Heinsberg opeens dichtbij kwam? Landelijk was er toen weinig paniek. Heinsberg, waar ligt dat? Over naïef nationaal denken gesproken. Zo gauw we echter in Limburg een nummerbord zagen met HS, reageerden we al gauw verschrikt. Het duurde maar even en het demoniseren van de Heinsberger begon. Maar we wilden wel nog even snel economisch profiteren van de gunstige prijzen bij de Tankstelle, DM en Trinkgut. Niet veel later laaide het vuur ook in Limburg op. Nu was het opeens ook ons probleem. Demonisering veranderde in een wederzijds gesprek. Vooral binnen de organisaties met grenspendelaars. Wat zijn de maatregelen eigenlijk bij jullie? O, zijn die anders dan hier? Welke autoriteiten volgen we? Zo zie je maar, niet alleen de harmonisering van regels, maar zeker ook verschillen in regelgeving en beleid, kunnen tot gesprek en saamhorigheid leiden. Maar toch bleef een eenduidige grensoverschrijdende informatievoorziening en aanpak uit. Ieder land zoekt haar eigen weg in deze gezamenlijke problematiek.
Tot slot
Laten we hopen dat Covid-19 niet alleen tot nationale saamhorigheid leidt en indirect ons nationalistische gevoel aanwakkert, maar dat we onze ogen open blijven houden voor de situatie buiten Nederland. Een concert afgelopen zaterdag in Cardiff was natuurlijk net zo fout, dan vergelijkbare concerten die enkele dagen eerder nog in Nederland plaatsvonden. Hypocriet om te denken, wanneer een Europese aanpak ontbreekt, dat de Britten precies in de pas zouden lopen met onze nationale aanpak. En over Trump gesproken, zijn poging om een Duits bedrijf aan te kopen dat aan een coronavaccin werkt, laat weer eens zijn ware ik zien. Al staat het tegenhouden van asielzoekers hier ethisch gezien niet ver vanaf. Mensen, wordt wakker, het coronavirus is onder ons.
Over de auteur
Vincent Pijnenburg is lector bij Fontys Venlo op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking en voorzitter van de Business Club Maas Rijn.