Duitsland kent net als Nederland verschillende vennootschapsvormen. Waar we in Nederland te maken hebben met bijvoorbeeld bv’s, nv’s, vof’s en eenmanszaken, kent men in Duitsland onder andere GmbH’s, KG’s en UG’s. Wat houden deze termen precies in? Welke opties zijn er allemaal? En wat zijn de overeenkomsten en verschillen met de Nederlandse vennootschapsvormen? Nicki Welchering, ‘Rechtsanwalt’ bij het Duitse advocaten- en notariskantoor ALPMANN FRÖHLICH Rechtsanwaltsgesellschaft mbH, vertelt er in dit blog meer over.
De meest voorkomende vennootschapsvorm in Duitsland is de ‘Gesellschaft mit beschränkter Haftung’, de GmbH. In grote lijnen is een GmbH met een bv te vergelijken. Het grootste verschil is dat bij een GmbH altijd een natuurlijk persoon statutair directeur moet zijn. In Nederland is dat niet het geval: hier kan bijvoorbeeld een stichting of bv zelf ook een bv oprichten.
In de praktijk komt men ook vaak een GmbH & Co. KG tegen. Hoewel het eerste deel van de naam anders doet vermoeden, betreft het hier eigenlijk een KG, die vergelijkbaar is met de Nederlandse commanditaire vennootschap. Bij deze KG (Kommanditgesellschaft) is de beherende vennoot een GmbH. Waar bij een KG de beherende vennoot onbeperkt aansprakelijk is, is de GmbH & Co. KG juist aansprakelijkheidsbeperkt, doordat de beherende vennoot in dit geval een GmbH is. Kapitaalvennootschappen, dus de GmbH, AG (Aktiengesellschaft), SE (Societas Europea) en UG (haftungsbeschränkt) (Unternehmergesellschaft) zijn de enige aansprakelijkheidsbeperkte vennootschappen.
Persoonlijke aansprakelijkheid vs. beperkte aansprakelijkheid
Dit betekent dat de GmbH, GmbH & Co. KG, UG (haftungsbeschränkt), AG en SE verantwoordelijk zijn voor het afbetalen van de schulden van een onderneming en dat voor de eigenaren geen persoonlijke aansprakelijkheid geldt. Als het vermogen van de vennootschap op is, heeft de crediteur simpelweg pech gehad en kan zijn vordering in geval van een faillissementsprocedure op de lijst van crediteuren aanmelden. Ondernemers in Duitsland zijn verplicht om altijd de rechtsvorm achter hun handelsnaam te vermelden, omdat zij anders het risico lopen dat contracten met hun onderneming als een contract met een natuurlijke persoon worden beschouwd, met persoonlijke aansprakelijkheid tot gevolg.
Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)
Een haftungsbeschränkte Unternehmergesellschaft (UG) is min of meer met een flex bv te vergelijken. Technisch gezien is een UG (haftungsbeschränkt) een GmbH, alleen is voor een UG minder startkapitaal nodig. UG’s zijn daardoor vooral geschikt voor vennootschappen die groepsintern actief zijn en geen zaken doen met derden. Haftungsbeschränkte UG’s hebben namelijk niet altijd een goed imago. Een GmbH is bijvoorbeeld op te richten vanaf 25.000 euro startkapitaal, maar slechts de helft daarvan hoeft voor de oprichting te worden gestort. Het oprichten van een UG (haftungsbeschränkt) in plaats van een GmbH kan daarom betekenen dat de oprichter niet in zijn eigen bedrijf wil investeren – in ieder geval geen 12.500 euro. Daarnaast kan in Duitsland al voor 20 euro een eenmanszaak worden opgericht, waarbij de eigenaar persoonlijk aansprakelijk is. Doordat de oprichter met een UG (haftungsbeschränkt) bewust voor een aansprakelijkheidsbeperkte rechtsvorm kiest, kan het zijn dat (of in ieder geval lijken alsof) hij onvoldoende vertrouwen in zijn eigen producten, diensten of bedrijf heeft.
GmbH vs. AG
De GmbH biedt van alle aansprakelijkheidsbeperkte vennootschappen de meeste vrijheden voor de aandeelhouder. De aandelen zijn in dit geval net als in Nederland vrij flexibel te organiseren. Winst en stemrecht kunnen net zoals bij prioriteits- of preferente aandelen per aandeel grotendeels vrij worden bepaald. In principe geldt voor de GmbH dat alles wat niet in de wet omtrent de GmbH, het zogenoemde GmbHG, uitdrukkelijk verboden is, is toegestaan.
De tegenhanger van de GmbH is de Aktiengesellschaft (AG). Deze AG is vergelijkbaar met een Nederlandse nv. De wet omtrent de AG, het zogenoemde Aktiengesetz (AktG), is in tegenstelling tot het GmbHG niet flexibel. Bovendien zijn de vormvereiste en administratieve plichten voor een AG veel strenger dan voor een GmbH. Kort samengevat is alles verboden wat niet uitdrukkelijk in het AktG is toegestaan.
Zakendoen met Duitse vennootschappen
Wie van plan is om zaken te doen met Duitse bedrijven, kan bij het zoeken naar een geschikte zakenpartner de vennootschapsvorm als één van de uitgangspunten nemen. Of een bedrijf wel of niet aansprakelijkheidsbeperkt is, speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol bij het bepalen van de incassorisico’s. Ook deze incasso’s werken in Duitsland anders dan in Nederland. Conservatoir (derden)beslag kan bijvoorbeeld niet via een kort geding worden geregeld. Voor beslag is altijd een vonnis van een rechtbank of een bijzondere notariële titel vereist. Ondernemers die er met een Duitse wanbetaler niet uitkomen, kunnen dus niet zomaar beslag leggen. Daarom is het belangrijk om van tevoren te weten of een Duitse zakenpartner aansprakelijkheidsbeperkt is of niet. Zo kan vanaf het begin van de zakenrelatie de juiste risicotoeslag in de prijzen worden gehanteerd.
Vergelijking: Duitse en Nederlandse venootschappen
Hieronder volgt een lijst met alle Duitse vennootschappen, hun aansprakelijksheidsregime en de Nederlandse vennootschappen die hiermee te vergelijken zijn:
- Einzelunternehmer – zzp’er: de eigenaar is met zijn gehele privévermogen aansprakelijk
- Eingetragener Kaufmann (e.K.) – eenmanszaak: de eigenaar is met zijn gehele privévermogen aansprakelijk
- Gesellschaft bürgerlichen Rechts (GbR) – maatschap: elke vennoot is met zijn (privé)vermogen aansprakelijk
- Offene Handelsgesellschaft (oHG) – vennootschap onder firma (vof): elke vennoot is met zijn (privé)vermogen aansprakelijk
- Kommanditgesellschaft (KG) – commanditaire vennootschap (cv): de beherend vennoot is met zijn gehele vermogen aansprakelijk, de stille vennoot slechts met zijn inbreng
- GmbH & Co. KG – cv met een bv als beherende vennoot: omdat dit een KG met een GmbH als beherend vennoot is, is de aansprakelijkheid op het vermogen van de GmbH beperkt, plus de inleg van de stille vennoot
- Unternehmergesellschaft (UG) (haftungsbeschränkt) – flex bv: een GmbH met minimaal 1 euro, maar minder dan 25.000 euro startkapitaal
- Gesellschaft mit beschränkter Haftung (GmbH) – bv: de juridische entiteit GmbH (dus niet de bestuurder van de GmbH) is met haar gehele vermogen aansprakelijk, dus minimaal voor het gestorte startkapitaal van 25.000 euro
- Aktiengesellschaft (AG) – nv: zelfde aansprakelijkheid als bij een GmbH, maar dan met een startkapitaal van minimaal 50.000 euro
- Societas Europea (SE) – SE: zelfde aansprakelijkheid als bij een AG, maar dan met een startkapitaal van minimaal 120.000 euro; daarnaast kunnen met een SE eenvoudig meer filialen in andere EU-lidstaten worden opgericht en kan de zetel naar andere EU-lidstaten verplaatst worden
- Eingetragener Verein (e.V.) – vereniging: principieel is slechts de vereniging met haar vermogen aansprakelijk, maar in geval van wanbeleid kan het bestuur ook persoonlijk aansprakelijk zijn
- Genossenschaft – coöperatie: principieel is slechts de coöperatie met haar vermogen aansprakelijk, tenzij in de statuten van de coöperatie is geregeld dat de leden aansprakelijk zijn
- Stiftung – stichting: principieel is slechts de stichting met haar vermogen aansprakelijk
