Tijdens een interview op BNR Nieuwsradio vermeldde ik langs mijn neus weg dat er in het Duits eigenlijk geen synoniem bestaat voor het Nederlandse begrip ‚voortschrijdend inzicht‘. Deze opmerking werd meteen door een aantal luisteraars via Twitter verspreid. Er lijkt dus een kern van waarheid in te zitten. In ieder geval reden genoeg om wat dieper op dit fenomeen in te gaan. Want de oorzaak van het Nederlands-Duitse cultuurverschil is voor een groot deel op dit begrip terug te voeren. Dat wil zeggen: als de Nederlander een doel nastreeft, maakt hij een grof plan en begint meteen. Onderweg besluit hij, afhankelijk van het voortschrijdend inzicht, of hij linksaf of rechtsaf slaat – en kijkt onderweg voortdurend of er nieuwe kansen liggen. Wij Duitsers werken onze plannen van tevoren tot in de puntjes uit en beginnen dan pas met de uitvoer. En o wee als plotseling iemand deze plannen wil omgooien! De consequenties van voortschrijdend inzicht vinden wij dus erg verdacht. Zo erg, dat we niet eens de moeite doen om hiervoor een begrip uit te vinden.
En anders zijn we altijd zo innovatief en vooruitstrevend! De vooruitgang an sich vinden we in principe niet erg. Maar hoe zit het met het voortschrijdend inzicht? Ons beruchte ambtenaren-Duits, waarin woorden als ‚Rindfleischetikettierungsüberwachungsaufgabenübertragungsgesetz‘ voorkomen, kent alleen maar voortgangsrapporten. Deze rapporten verschijnen gewoonlijk pas als het project al lang is afgerond – en een onderzoekscommissie vervolgens de redenen voor het mislukken mag uitzoeken.
In het normale taalgebruik kennen we hoogstens dingen in ‚gevorderd stadium‘, die meestal betrekking hebben op ziektes. Is voortschrijdend inzicht dus in werkelijkheid een ‚inzicht in gevorderd stadium‘ dat meteen als ziekte moet worden beschouwd? Is het misschien zelfs besmettelijk? Die gedachte is niet eens zo vreemd. Gerenommeerde complottheoretici zeggen bewijzen gevonden te hebben dat de ontwerpers van de Berlijnse luchthaven aan deze ziekte lijden. Ze zouden door Nederlandse toeristen besmet zijn – Berlijn is tenslotte een populaire bestemming bij Nederlanders. Het gevolg: hun zorgvuldig ontwikkelde en uitgekiende plannen voor start- en landingsbanen, winkelcentrum en veiligheidsconcept werden doorkruist door zware aanvallen van ‚voortschrijdend inzicht‘ – en uiteindelijk helemaal in de war geschopt. De plannen zijn overgeleverd aan voortschrijdend verval, waardoor echte vooruitgang ver te zoeken is. Ook een inzicht.
Over de auteur
Frank Wöbbeking is opgeleid tot dagbladjournalist en vertaler (NL-D) en woonde een paar jaar in Nederland. Als directeur van mediamixx GmbH bezit hij meer dan 20 jaar ervaring in grensoverschrijdende pr voor Nederlandse en Duitse klanten. Wöbbeking draagt zijn kennis over grensoverschrijdende communicatie regelmatig over tijdens seminars en workshops.
