Op donderdag 25 november vond in het Schützenhaus in Kleve-Kellen de Euregioraadsvergadering van de Euregio Rijn-Waal plaats. Deze stond dit keer in het teken van het 50-jarige jubileum van deze Euregio. In verband met de coronapandemie vond de vergadering in hybride vorm plaats: er waren ca. 60 personen op locatie, terwijl de andere Euregioraadsleden digitaal deelnamen. Tijdens de vergadering werd René Verhulst, burgemeester van Ede, tot lid van het dagelijks bestuur benoemd, werd de Euregio Rijn-Waal Erepenning 2021 uitgereikt en de kroniek ’50 jaar Euregio Rijn-Waal in Europees perspectief‘ gepresenteerd.
Nieuw bestuurslid voor de Euregio Rijn-Waal
René Verhulst, burgemeester van Ede, is tijdens de vergadering benoemd tot lid van het dagelijks bestuur van de Euregio Rijn-Waal. Verhulst is sinds 2017 burgemeester van Ede en vertegenwoordigt de regio Food Valley in het bestuur. Klimaat-, ecologie-, water- en voedselonderzoek, waarin de regio Food Valley een leidende rol heeft, bieden goede mogelijkheden om kennis uit te wisselen en nieuwe verbindingen te leggen, vooral in de grensregio. Verhulst kijkt er dan ook naar uit om zijn plaats in het bestuur van de Euregio Rijn-Waal in te nemen.
Het bestuur bestaat nu uit voorzitter Thomas Ahls (burgemeester van Alpen), vice-voorzitter Hubert Bruls (burgemeester van Nijmegen), Karel van Soest (burgemeester van Boxmeer), Agnes Schaap (burgemeester van Renkum), René Verhulst (burgemeester van Ede), dr. Stefan Dietzfelbinger (directeur van de Niederrheinische IHK), Sören Link (burgemeester van Duisburg) en Peter Hinze (burgemeester van Emmerich).
Uitreiking van de Euregio Rijn-Waal Erepenning 2021
Euregio-voorzitter Thomas Ahls reikte tijdens de Euregioraadsvergadering de Euregio Rijn-Waal Eremedaille uit aan Heinz Wolberg, voorzitter van de Heimatverein Dingden en het Humberghaus. Normaal gesproken vindt deze uitreiking plaats tijdens de traditionele eindejaarsontvangst van de Euregio Rijn-Waal, die wordt bijgewoond door zo’n 250 vertegenwoordigers van Nederlandse en Duitse gemeenten, de provincies, de deelstaat Noordrijn-Westfalen en projectpartners. Helaas kon de ontvangst dit jaar niet plaatsvinden vanwege de coronapandemie. Om de uitreiking toch een feestelijk karakter te geven, vond de uitreiking plaats tijdens de Euregioraadsvergadering.
Wolberg ontving de erepenning in het bijzonder voor zijn inspanningen om Nederlandse jongeren te interesseren voor het Humberghuis in Dingden bij Hamminkeln, dat het verhaal vertelt van de Joodse familie Humberg.
Wolberg is sinds 1976 lid van de Heimatverein Dingden e.V. en sinds 2016 voorzitter. Samen met de vele vrijwilligers en leden zorgt hij met succes voor burgerbetrokkenheid over de generaties heen. De Heimatverein doet sinds haar oprichting in 1976 onderzoek naar het verleden van Dingden en omgeving. Een bijzondere activiteit is het Humberghaus. De Heimatverein Dingden is in 2011 begonnen met de renovatie hiervan. Daarbij werden authentieke details uit de woon- en gebruiksgeschiedenis van het huis en de Joodse bewoners ontdekt. Tot 1941 woonde en werkte de Joodse familie Humberg in het huis. De familie werd het slachtoffer van systematische discriminatie, vervolging en moord door de nationaal-socialisten. De ontdekking van deze authentieke details leidde ertoe dat het oorspronkelijke plan om het huis als een uitbreiding van het naburige Heimathaus te gebruiken, werd opgegeven. In plaats daarvan werd een levend monument opgericht ter herinnering aan de geschiedenis van het joodse leven in Dingden. Sinds juni 2012 kunnen bezoekers de geschiedenis van het huis en zijn vroegere bewoners ontdekken. Het Humberghaus is uitdrukkelijk geen museum, maar een plaats om te gedenken, na te denken en te leren, daar waar verleden, heden en toekomst worden verenigd.
Vanaf het begin lag het Wolberg na aan het hart dat bezoekers van het Humberghaus leren vooruit te kijken, te leren van het verleden en niet langer te denken in termen van ‚verslagen‘ versus ‚bevrijd‘, maar zich in plaats daarvan te richten op het principe van gedeelde vrijheid. Daarom werd onder meer contact gezocht met Nederland. Zo zijn er sinds 2012 goede contacten met het Onderduikmuseum in Aalten. In 2013 was Wolberg een van de organisatoren van een bijzondere Euregionale dag in Dingden. Samen met de gemeente Hamminkeln, het Exodus Comité Huissen, de gemeente Lingewaard, de Euregio Rijn-Waal en twee Nederlanders die in Dingden wonen, organiseerde de Heimatverein een speciale activiteit voor de leerlingen van de Heinrich-Meyers-Realschule uit Hamminkeln en het Overbetuwe College uit Bemmel. De leerlingen luisterden in Dingden eerst naar verhalen van Duitse ooggetuigen die de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt en bezochten daarna het Humberghaus. Ook in 2019 en 2020 heeft het Humberghaus samen met het Otto Pankok Haus in Hünxe en het Onderduikmuseum in Aalten een Euregionaal scholenproject georganiseerd. Deze activiteiten hebben geleid tot duurzame contacten tussen zowel de musea als de scholen.
In zijn dankwoord benadrukte Wolberg dat het juist in deze tijd noodzakelijk is en blijft dat met name jongeren zich bezinnen op de cruciale beslissingen die de familie Humberg moest nemen om te overleven, opdat menselijkheid, vrijheid en democratie ook in de toekomst als kernwaarden van onze samenleving behouden blijven.
Presentatie van de kroniek ’50 jaar Euregio Rijn-Waal in Europees perspectief‘
Tijdens de Euregioraadsvergadering werd tevens het eerste exemplaar van de kroniek ’50 jaar Euregio Rijn-Waal in Europees Perspectief‘ gepresenteerd.
Hoewel de Euregio Rijn-Waal in 2021 haar 50-jarig bestaan viert, gaat haar geschiedenis al terug tot 1963. Vertegenwoordigers van de grensgemeenten en de Kamers van Koophandel aan beide zijden van de grens kwamen toen voor het eerst bijeen om te bespreken hoe de grensregio profijt zou kunnen hebben van de nieuwe autosnelweg A12/A3. Na deze conferentie vonden er regelmatig informele uitwisselingen plaats en ontstond het verlangen naar een meer gestructureerde samenwerking. Een kleine werkgroep gaf vorm aan deze wens en zo werd op 4 mei 1971 de Euregio Rijn-Waal officieel opgericht. Was het in 1971 nog een kleine groep van 8 gemeenten en organisaties die de meerwaarde van grensoverschrijdende samenwerking inzagen; inmiddels zijn 54 organisaties lid van de Euregio Rijn-Waal en actief betrokken bij de bevordering van het samenleven in het grensgebied tussen Apeldoorn en Düsseldorf. Grensoverschrijdende samenwerking is op veel gebieden een vanzelfsprekendheid geworden; een feit waarvan 50 jaar geleden waarschijnlijk werd gedroomd, maar dat nog moeilijk voorstelbaar was. Niettemin zijn er diverse uitdagingen voor de toekomst. Uitdagingen op het gebied van economie en klimaat, arbeidsmarkt en onderwijs, levenskwaliteit en Euregionale identiteit, waar de Euregio Rijn-Waal zich de komende jaren voor in wil zetten.
Eigenlijk was het de bedoeling het eerste exemplaar van de kroniek aan dr. Hans-Peter Martin aan te bieden. Dr. Martin was een van de oprichters van de Euregio Rijn-Waal en was als vertegenwoordiger van de Niederrheinische IHK aanwezig toen op 4 mei 1971 de oprichting van de Euregio Rijn-Waal (toen nog Werkgroep Regio Rijn-Waal) officieel werd voltrokken. Door de huidige coronasituatie kon dr. Martin echter niet aanwezig zijn. Daarom werd het eerste exemplaar aangeboden aan Erwin Schmitz. Hij was niet alleen tot 2009 directeur van de Euregio Rijn-Waal, maar ook daarvoor al betrokken bij de Euregio als gemeentebestuurder van Kranenburg vanaf 1984. Sinds zijn officiële pensionering ondersteunt hij de Euregio als Euregio-ambassadeur. In deze functie is hij zes jaar geleden al begonnen met het inventariseren van de belangrijkste mijlpalen en personen in de geschiedenis van de Euregio Rijn-Waal. Deze inventarisatie werd dit jaar in een gedetailleerde kroniek verwerkt. Schmitz nam het eerste exemplaar in ontvangst, zoals hij het zelf formuleerde, „namens alle mensen die zich al tientallen jaren inzetten voor de Euregio Rijn-Waal en die daarmee de continuïteit en duurzaamheid van haar werk waarborgen.“ Want zonder de geëngageerde leden, Euregioraadsleden, projectpartners en vrijwilligers had de Euregio Rijn-Waal zich in de afgelopen 50 jaar niet zo sterk kunnen ontwikkelen, benadrukte ook Euregiovoorzitter Thomas Ahls het belang van een sterk Euregionaal netwerk voor grensoverschrijdende samenwerking.