Tijdens de coronapandemie is de grens tussen Nederland en Duitsland weer duidelijker aanwezig geworden in de hoofden van Nederlandse en Duitse jongeren. Dat blijkt uit een grensoverschrijdend onderzoek van de euregio rijn-maas-noord, Maastricht University, de Lern- und Bildungsakademie Mönchengladbach, de Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften en het Schweizerisches Institut für Gewaltfragen. Doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in hoe Nederlandse en Duitse jongeren zijn getroffen door de coronapandemie en de COVID-19 ziekte en hoe dat invloed heeft gehad op hun psychologisch welbevinden, schoolwerk, familie en vrienden en hun kijk op de grensregio euregio rijn-maas-noord.
Het Junco-onderzoek werd door twee teams uitgevoerd: één in Nederland en één in Duitsland. Beide teams maakten gebruik van een online vragenlijst die via scholen in de betreffende regio werden verspreid. In totaal deden in Duitsland 1.221 jongeren in de leeftijd van 10-25 jaar mee. In Nederland vulden 4.162 jongeren uit het derde leerjaar van de middelbare school de vragenlijst in; zij waren ca. 14-15 jaar oud. Het onderzoek werd gefinancierd door het Europese subsidieprogramma INTERREG in de vorm van een People-to-People-project.
Meer Nederlanders getroffen door corona
Uit het onderzoek bleek dat bijna 20 procent van de Duitse jongeren op de een of andere manier getroffen was door corona: zij waren ofwel zelf besmet, of iemand uit hun familie-, vrienden- of kennissenkring. Aan de Nederlandse kant van de grens gaf maar liefst 45 procent van de jongeren aan dat ze met corona te maken hadden gehad.
Onzeker over de toekomst
In de vragenlijst werden ook enkele vragen over de mentale gesteldheid van de jongeren gesteld. Hier gaven de jongeren in beide landen aan dat het goed met ze ging, maar dat ze wel hun vrienden misten en zich verveelden. Aan beide kanten van de grens gaven de jongeren bovendien aan dat ze zich onzekerder voelden over de toekomst als direct gevolg van de pandemie. Vooral meisjes en jongeren die corona in hun nabije omgeving hadden meegemaakt, voelden zich onzekerder.
Jongeren missen school niet, maar vrienden wel
De jongeren aan de Duitse kant van de grens zaten beduidend meer achter de computer, tablet of telefoon sinds de coronacrisis: hun gemiddelde schermtijd per dag was gestegen met 100 minuten. In Nederland was er echter bijna geen verschil te zien. Hier spraken de jongeren vooral meer met vrienden af, zeer waarschijnlijk omdat ze minder andere activiteiten in hun agenda hadden staan. De beide groepen jongeren maakten echter ook duidelijk dat ze school an sich bijna tot niet misten. Alleen de leuke aspecten van school, zoals uitjes, vrienden en interessante vakken, werden gemist.
Veranderingen in thuissituatie door corona
De onderzoekers in beide landen gaven ook aandacht aan de thuissituatie en stelden vragen om erachter te komen of deze sinds de lockdown was veranderd. De Nederlandse resultaten laten zien dat de thuissituatie negatiever is geworden in Nederlandse huishoudens waar computers voor thuiswerk moesten worden gedeeld. Ouders hielpen minder bij het thuiswerk in huishoudens met een gedeelde computer of in huishoudens waar corona heel dichtbij kwam. In Duitsland geven de resultaten van dit onderdeel een ander beeld. Hier konden geen grote negatieve veranderingen in de thuissituatie worden gevonden. Er werd gevreesd voor een stijging in huishoudelijk geweld, maar dit wordt niet door de gegevens bevestigd.
Duitse jongeren: meer vooroordelen over Nederlanders
Als laatste werden ook vragen over de grensregio gesteld. Hieruit werd duidelijk dat in beide landen de ondervraagde jongeren regelmatig persoonlijk contact hebben met personen die aan de andere kant van de grens wonen. Dit komt vooral door familie en vrienden die in het andere land wonen. Opvallend is dat aan de Duitse kant van de grens meer mensen vooroordelen tegenover Nederlanders hadden dan voor corona het geval was.
In Nederland werden dergelijke vragen niet gesteld. Wel werd gevraagd naar associaties bij de euregio rijn-maas-noord. De Nederlandse jongeren waren daarbij positief over de toekomst van de grensregio. Tegenover de euregio rijn-maas-noord zelf was een neutrale houding te herkennen. Over het algemeen kan gesteld worden dat de grens tussen beide landen door de coronapandemie duidelijker is geworden. Het is daarom belangrijk om de komende tijd meer aandacht aan de jongeren zelf én aan grensoverschrijdende projecten te besteden.