Wanneer de belemmerende werking van de grens af zou nemen, zouden veel steden aan de rand van Nederland een stuk aantrekkelijker worden. Dat is één van de conclusies van de nieuwe editie van de Atlas voor Gemeenten, die op 22 mei in de Grote Kerk in Enschede gepresenteerd werd. Tevens werd hier het rapport ‘Blik over de grens’ van I&O Research gepresenteerd, waarin de oriëntatie van inwoners uit de Nederlandse EUREGIO-gemeenten op Duitsland onderzocht werd.
Atlas voor Gemeenten
De Atlas voor Gemeenten vergelijkt de vijftig grootste Nederlandse gemeenten op meer dan vijftig punten met elkaar. Dit wordt over een periode van vijftig jaar gedaan. De Atlas verschijnt elk jaar en heeft dit jaar als thema ‘Groei en krimp’.
Woonaantrekkelijkheidsindex
De Atlas heeft de vijftig grootste gemeenten op hun aantrekkelijkheid geordend. Zoals gebruikelijk staan Amsterdam en Utrecht bovenaan in deze woonaantrekkelijkheidsindex. Ook steden als Haarlem (4), ’s-Hertogenbosch (5), Den Haag (6) en Nijmegen (7) behoren tot de top-10. Steden in de grensregio’s, zoals Maastricht (37), Heerlen (43), Enschede (44), Venlo (47), Sittard-Geleen (49) en hekkensluiter Emmen, zijn veelal in de lagere regionen van de lijst te vinden. De aantrekkelijkheid van gemeenten wordt mede bepaald door de hoeveelheid banen die er te vinden is.
Wegvallende grensbarrières
Wanneer de grensbarrières echter weggenomen zouden worden, komen veel banen in Duitsland en België binnen handbereik. Dat heeft tot gevolg dat veel grenssteden aantrekkelijker worden en ineens een opzienbarend aantal plekken in de ranglijst stijgen. Zo staat Sittard-Geleen plots op plaats 23 in de lijst, Venlo op plaats 11 en Heerlen op plaats 10. Maastricht stijgt zelfs naar de zevende plaats. Nijmegen, dat voorheen al een relatief hoge notering in de lijst had (7), zou nog hoger eindigen: op de derde plaats.
Voordeel vooral voor de zuidelijke regio’s
Wanneer de inwoners van de grensregio’s dus gemakkelijker in Duitsland of België zouden kunnen werken, zouden veel gemeenten veel aantrekkelijker worden. Dat geldt echter vooral voor de gemeenten in de zuidelijke grensregio’s, die profiteren van de nabijheid van het Ruhrgebied en Belgische steden. Door de afwezigheid van grote steden (en dus veel banen) aan de Duitse kant van de grens bij Emmen zou deze stad bijvoorbeeld niet profiteren van wegvallende grensbarrières: de stad zou nog steeds op plaats 50 in de ranglijst staan. Ook Enschede (40) zou slechts vier plaatsen in de ranglijst stijgen.
Blik over de grens
Naast de Atlas voor Gemeenten werd tijdens de bijeenkomst in Enschede ook het rapport ‘Blik over de Grens’ van I&O Research gepresenteerd. Uit dit rapport blijkt dat bewoners uit de Nederlandse EUREGIO-gemeenten Duitsland voor verschillende zaken goed weten te vinden, maar dat er werken vaak nog een brug te ver is. De grootste oorzaken hiervan zijn de taalbarrière en verschillen in sociale zekerheidsvoorzieningen.
Veel grensbewoners regelmatig in Duitsland
In het onderzoek werd onder andere nagegaan of de 589 respondenten bekenden in Duitsland hebben, hoe vaak ze in Duitsland zijn en waarvoor, en in hoeverre een baan over de grens aan de orde is. Bijna 90 procent van de ondervraagde grensbewoners bezocht Duitsland het afgelopen jaar, vooral om boodschappen te doen, voor een horecabezoek, om te winkelen of voor een dagje uit. Ook heeft de helft van de respondenten Duitse vrienden en/of kennissen.
Eén op de zeven werkt(e) in Duitsland
De respondenten komen in hun dagelijks leven dus regelmatig met Duitsland en Duitsers in aanraking, maar er werken is voor veel grensbewoners een stap te ver. Ongeveer één op de zeven grensbewoners werkt of heeft wel eens gewerkt in Duitsland; 10 procent heeft het wel eens overwogen. Voor 30 procent van de respondenten is de taalbarrière de belangrijkste reden om niet in Duitsland te gaan werken, en voor 26 procent de verschillen in sociale zekerheid. Ook de onbekendheid met vacatures en cultuurverschillen spelen een rol.
Invloed van salaris en reistijd
Wanneer het salaris gemiddeld anderhalf keer zo hoog zou zijn als het huidige salaris, zouden de respondenten een baan in Duitsland boven een baan in Nederland verkiezen. Ook wanneer de respondenten gemiddeld 36 minuten minder reistijd zouden hebben, zouden ze liever in Duitsland dan in Nederland werken.