Een Duitse ondernemer die zijn producten op de Nederlandse markt wil verkopen, kan daarbij gebruikmaken van een Nederlandse handelsagent. Dat kan hem of haar aanzienlijke voordelen opleveren, omdat de Nederlandse handelsagent de Nederlandse markt doorgaans veel beter kent. Ook beschikt hij vaak over een uitgebreid netwerk van potentiële Nederlandse klanten, die voor de Duitse principaal nuttig kunnen zijn. Maar welk recht is eigenlijk op de agentuurovereenkomst tussen beide partijen van toepassing? En welke rechten en verplichtingen hebben de Nederlandse handelsagent en de Duitse principaal ten opzichte van elkaar? Kan de handelsagent door de principaal aansprakelijk worden gehouden? Advocaat Wouter Timmermans legt het in zijn blogbijdrage uit.
1. Geldt Duits of Nederlands recht?
In de Nederlandse en Duitse wet staan regels over de agentuurovereenkomst. Volgens de Nederlandse wet is de agentuurovereenkomst een overeenkomst waarbij de ene partij (de principaal) aan de andere partij (de handelsagent) opdraagt om voor bepaalde of onbepaalde tijd tegen beloning bij de totstandkoming van overeenkomsten bemiddeling te verlenen, en deze eventueel op naam en voor rekening van de principaal te sluiten zonder aan deze ondergeschikt te zijn.
Het staat partijen vrij te kiezen of Nederlands of Duits recht van toepassing is op de agentuurovereenkomst. Een Duitse principaal zal vaak proberen om Duits recht overeen te komen, omdat hij het Nederlandse recht niet kent. Op bepaalde vlakken verschillen het Nederlandse en Duitse wezenlijk van elkaar. Bijvoorbeeld ten aanzien van:
- de zorgplicht van de handelsagent;
- het moment van verschuldigd zijn van provisie en
- de berekening van de klantenvergoeding (goodwillvergoeding)
Indien partijen geen rechtskeuze in de agentuurovereenkomst hebben opgenomen, dan geldt in beginsel dat de overeenkomst wordt beheerst door het recht van het land waar de handelsagent zijn gewone verblijfplaats heeft. Dus: woont de handelsagent in Nederland en is de principaal in Duitsland gevestigd, dan is in beginsel Nederlands recht op de agentuurovereenkomst van toepassing.
In deze blogbijdrage ga ik van het Nederlandse recht uit.
2. Alleen mondelinge afspraken. Wat nu?
Hebben partijen alleen mondelinge afspraken gemaakt, dan kan iedere partij op elk moment tijdens de duur van de agentuurovereenkomst de andere partij verzoeken om een ondertekend exemplaar van de mondelinge afspraken te verschaffen. Daaruit volgt dan de geldende inhoud van de agentuurovereenkomst.
Indien zo’n verzoek komt, moet de wederpartij daaraan meewerken. Het is overigens volgens de wet niet verplicht om de agentuurovereenkomst op papier te hebben, maar om achteraf bepaalde afspraken te kunnen bewijzen is dat natuurlijk wel makkelijker. Bovendien gelden bepaalde afspraken, zoals een concurrentiebeding, alleen maar wanneer deze schriftelijk zijn afgesproken.
3. Wat moet de handelsagent allemaal doen?
De handelsagent is verplicht om op een zorgvuldige wijze de belangen van de principaal te behartigen. Dat houdt concreet in dat hij onder meer:
- verantwoorde instructies van de principaal moet opvolgen (bijvoorbeeld met betrekking tot de prijs- of betalingsvoorwaarden);
- inlichtingen aan de principaal moet verschaffen (bijvoorbeeld over klachten ten aanzien van gebrekkige leveringen van goederen);
- zich naar behoren moet wijden aan onderhandelingen met klanten;
- onverwijld de principaal kennis moet geven van afgesloten overeenkomsten en
- rekening en verantwoording aan de principaal moet afleggen.
4. Wat moet de principaal allemaal doen?
Naast het betalen van provisie voor overeenkomsten, die door tussenkomst van de handelsagent tot stand zijn gekomen, moet de principaal:
- alles doen wat in de gegeven omstandigheden van zijn kant nodig is om de handelsagent in staat te stellen zijn werkzaamheden te verrichten;
- de handelsagent het nodige documentatiemateriaal ter beschikking stellen over de goederen en diensten waarvoor de handelsagent bemiddelt, en hem alle inlichtingen verschaffen die nodig zijn voor de uitvoering van de agentuurovereenkomst;
- de handelsagent onverwijld waarschuwen, indien hij voorziet dat in een uitgesproken geringere mate dan de handelsagent mocht verwachten, overeenkomsten zullen of mogen worden afgesloten;
- de handelsagent binnen een redelijke termijn op de hoogte stellen van zijn aanvaarding of weigering of de niet-uitvoering van een door de handelsagent aangebrachte overeenkomst;
- na afloop van iedere maand aan de handelsagent een schriftelijke opgave verstrekken van de over die maand verschuldigde provisie, onder vermelding van de gegevens waarop de berekening berust.
5. Kan de handelsagent aansprakelijk zijn?
Ja, dat kan.
De hoofdregel is echter dat de handelsagent niet aansprakelijk is wanneer de bemiddelde klanten hun verplichtingen niet nakomen. Bijvoorbeeld wanneer ze facturen van de principaal onbetaald laten. De handelsagent en principaal kunnen echter daarvan afwijken. Zij kunnen namelijk schriftelijk afspreken dat de handelsagent toch (mede) aansprakelijk is voor de goede afloop van de door hem bemiddelde of afgesloten overeenkomsten.
Een ander voorbeeld van aansprakelijkheid van de handelsagent is wanneer hij orders plaatst bij klanten van wie hij weet dat zij insolvent zijn of van wie hij anderszins op de hoogte was of had behoren te zijn van hun slechte financiële situatie.
Over de auteur
Heeft u vragen over een agentuurovereenkomst? Of heeft u juridische vragen over zakendoen met een Duitse partij? Neem dan vrijblijvend contact op met Wouter Timmermans (w.timmermans@stellicher.nl). Hij is zelf jarenlang zelfstandig ondernemer in Duitsland geweest en begeleidt al sinds 2005 Nederlandse ondernemers op de Duitse markt. Bovendien beschikt hij over een groot netwerk van Duitse notarissen, advocaten en belastingadviseurs.