Wie in Nederland Duitse les krijgt op de middelbare school, leert al snel het verschil tussen ‘du’ en ‘Sie’. ‘Du’ gebruik je voor je familie, vrienden, klasgenoten en andere leeftijdsgenoten – en ‘Sie’ is voor alle anderen. Ook in Duitse vacatures wordt de lezer vaak met ‘Sie’ aangesproken. Taalwetenschappers van het Centre for Language Studies (CLS) van de Radboud Universiteit hebben recent onderzoek gedaan naar het gebruik van aanspreekvormen in Nederlandse, Belgisch Nederlandse, Franse, Spaanse en Duitse vacatures van internationale bedrijven. Daaruit blijkt dat – ook in formele communicatie – in het Duits een verschuiving gaande is van ‘Sie’ naar ‘du’.
Taalwetenschappers Maria den Hartog, Marjolein van Hoften en Gert-Jan Schoenmakers onderzochten het gebruik van formele en informele aanspreekvormen door multinationals in vacatures. ‘In het Nederlands, Belgisch, Duits, Frans en Spaans hebben sprekers de keuze tussen formele en informele aanspreekvormen’, legt Den Hartog uit. Daarbij bestaat in het Nederlands, Belgisch en Spaans de neiging tot informeel taalgebruik, terwijl in het Duits en Frans vaker formele taal wordt gebruikt. Om erachter te komen hoe dat bij de vacatureteksten van multinationals zit, onderzochten de onderzoekers 485 vacatureteksten van multinationals in de vijf genoemde talen.
Verschuiving in het Duits
De vacatures in het Nederlands, Belgisch, Frans en Spaans voldeden allemaal aan de verwachtingen: in het Nederlands, Belgisch en Spaans werden met name informele aanspreekvormen gebruikt, terwijl in het Frans vooral formele taal werd gebruikt. De verwachting was dat dat in Duitse vacatures ook het geval zou zijn. In Duitsland werden echter grote verschillen tussen de bedrijven zichtbaar: de ene multinational koos voor ‘Sie’, de andere voor ‘du’. Met bedrijfsbeleid lijkt dit niet te maken te hebben. Sommige multinationals kozen bijvoorbeeld in het Nederlands, Belgisch, Spaans en Duits voor een informele aanspreekvorm, terwijl ze in het Frans wel voor een formele aanpak kozen. Er lijkt in het Duits dus sprake te zijn van een verschuiving van een formele naar een informele aanspreekvorm. ‘Het is goed om je bewust te zijn van dit soort verschillen tussen talen. Die kennis is bijzonder relevant voor bijvoorbeeld interculturele bedrijfscommunicatie,’ aldus Den Hartog.
Het volledige artikel Pronouns of address in recruitment advertisements from multinational companies naar aanleiding van het onderzoek is terug te lezen in Linguistics in the Netherlands 2022.