In de Kreis Kleve steggelen politici momenteel over de toekomst van het Reichswald, een uitgestrekt natuurgebied tussen Nijmegen en Kleve dat mogelijk kan worden uitgeroepen tot Nationaal Park. Voorstanders achten een beschermde status positief voor het toerisme, de natuur, de biodiversiteit en de regionale economie. Onlangs besloot de regering van de Kreis Kleve om het Reichswald niet voor te dragen voor die beschermde status. Hierdoor is de kans groot dat er een windpark met elf windmolens aan de bosrand zal worden gerealiseerd. Een actiecomité heeft in de afgelopen maanden voldoende handtekeningen verzameld om hierover een referendum af te dwingen. Of dit ervoor zal zorgen dat er een tweede Nationaal Park in Noordrijn-Westfalen wordt uitgeroepen? Petities van deze aard leiden in Duitsland regelmatig tot een positief resultaat, aldus de Neue Ruhrzeitung/Neue Rheinzeitung (NRZ).
De ene keer gaat het om een fietspad, de andere keer om het behoud van een dorpsschool: in Noordrijn-Westfalen vinden bij grote kwesties in het belang van de deelstaat al ruim dertig jaar volksstemmingen plaats. Directe democratie is in dit tijdsbestek steeds populairder en burgervriendelijker geworden, aldus een woordvoerder van de vereniging ‘Mehr Demokratie’. Tot nu toe zijn er in Noordrijn-Westfalen bijna 1.000 burgerpetities ingediend, waarvan er ongeveer 300 tot een referendum hebben geleid. Ongeveer een op de drie petities (29,4 procent) is succesvol geweest. Een respectabel resultaat, vindt ‘Mehr Demokratie’, hoewel er nog ruimte is voor verbetering, omdat dit soort burgerparticipatie in sommige andere Duitse deelstaten nog vanzelfsprekender is binnen de politieke cultuur.
Uitlaatklep voor ontevredenheid
De kwesties zijn dan ook een ‘spiegel van de samenleving’, aldus ‘Mehr Demokratie’. Zo gaan sinds enkele jaren veel petities over klimaatkwesties. Daarnaast zijn er in heel Duitsland verschillende burgerpetities geweest tegen de opvang van vluchtelingen. Hierdoor rijst ook de vraag of directe democratie onder bepaalde omstandigheden door populisten kan worden misbruikt. De vereniging ‘Mehr Demokratie’ is van mening dat dit soort burgerparticipatie de democratie eerder helpt dan belemmert. “Democratie is meer dan om de paar jaar een vakje op het stembiljet inkleuren”, aldus de woordvoerder van ‘Mehr Demokratie’ in de NRZ. “Directe democratie dient ook als uitlaatklep voor ontevredenheid, die vervolgens kan worden opgevangen en er uiteindelijk toe leidt dat mensen tevredener zijn met het democratische systeem.”
Drempel verlagen
Het zou volgens ‘Mehr Demokratie’ wenselijk zijn dat de stemdocumenten automatisch naar de burgers worden gestuurd, zodat ze de aanvraagprocedure niet hoeven te doorlopen. Slechts tien lokale overheden in Noordrijn-Westfalen doen dit momenteel. Op de lijst van eisen van de vereniging staan ook het verzamelen van digitale handtekeningen, vereenvoudigde kostenramingen voor burgerpetities, een centraal adviescentrum voor dergelijke initiatieven op deelstaatniveau en de herziening van de desbetreffende paragraaf in het gemeentelijke wetboek, aangezien mensen door de vaak ingewikkelde regels worden overweldigd.
