Het handelsvolume tussen Nederland en Duitsland is met 148 miljard euro per jaar een van de grootste wereldwijd. Maar hoe zit het met de verschillen tussen de algemene voorwaarden in beide landen? Anne-Marie van Dijk, advocaat bij Boels Zanders Advocaten, legt de belangrijkste verschillen uit in een interview met AHA24x7.com.
Een Duits bedrijf levert producten of diensten aan een klant in Nederland. Welke algemene voorwaarden gelden hier? Bestaat hiervoor een basisregeling?
Zoals elke jurist zal antwoorden, verschilt dit per geval. In de meeste gevallen kunnen we er vanuit gaan dat de Duitse onderneming eigen verkoopvoorwaarden hanteert, waarin het Duitse recht toepasselijk wordt verklaard. Andersom zal de Nederlandse onderneming inkoopvoorwaarden hanteren, waarin het Nederlandse recht toepasselijk wordt verklaard. Het Duitse en het Nederlandse recht gaan op een andere manier om met deze twee sets verschillende voorwaarden. Dit wordt ook wel ‚battle of forms‘ genoemd. Naar Nederlands recht geldt de ‚first shot-rule‘: de voorwaarden gelden van de partij, die als eerste naar de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden verwijst. Naar Duits recht geldt de ‚knock out rule‘: indien partijen elkaars voorwaarden niet accepteren, worden de voorwaarden met elkaar vergeleken. De ‚gemene deler‘ van beide voorwaarden maakt dan onderdeel uit van de overeenkomst. De bepalingen in de voorwaarden waarover partijen het niet eens zijn geworden, maken geen onderdeel uit van de overeenkomst. De leemte wordt opgevuld door de wet.
Beide rechtssystemen gaan dus op een andere manier met deze problematiek om. Voordat de vraag ‚welke set voorwaarden toepasselijk is‘ kan worden beantwoord, zal op grond van het internationale privaatrecht moeten worden bepaald welk recht toepasselijk is op deze vraag. Deze vraag wordt opgelost door de voorwaarden van partijen ‚weg te denken‘ en aan de hand van internationale regelgeving (de Rome I Verordening) te bepalen welk recht toepasselijk zou zijn, indien beide partijen hun voorwaarden met daarin hun rechtskeuze niet zouden hanteren. Op grond van de verordening zal in de meeste gevallen het recht van het land van de verkoper in de meeste gevallen toepasselijk zijn, maar er zijn uitzonderingen. In de gestelde casus is de Duitse onderneming de verkoper. Op grond van het Duitse recht, dus op grond van de ‚knock out rule‘, zal moeten worden beoordeeld of de beide voorwaarden een gemene deler hebben, welke toepasselijk is.
Geldt de regeling omgekeerd ook?
In een omgekeerde situatie geldt hetzelfde. Indien de Nederlandse onderneming de verkoper is, zal op grond van de eerder genoemde verordening in de meeste gevallen Nederlands recht toepasselijk zijn op de vraag ‚welke set voorwaarden toepasselijk is‘. Naar Nederlands recht geldt de ‚first shot-out rule‘. Indien een Duitse koper met een Nederlandse leverancier handelt, kan deze het beste in een zo vroeg mogelijk stadium van de onderhandelingen zijn voorwaarden toepasselijk verklaren. Daarmee vermijdt de Duitse koper het risico, dat de Nederlandse leverancier eerder zijn eigen voorwaarden toepasselijk verklaard en de voorwaarden van de Duitse partij dus niet geldig zijn.
Zijn er uitzonderingen?
Bij koopovereenkomsten wordt de vraag ‚welke set voorwaarden toepasselijk‘ is niet altijd beantwoord op grond van het recht van de verkopende partij. De verordening geeft een aantal uitzonderingen. Als bijvoorbeeld alle aanknopingspunten naar een bepaald ander land wijzen, kan het recht van dat land toepasselijk zijn. Er bestaan ook uitzonderingen voor consumentenkoop. Het is daarom belangrijk dat een onderneming, die grensoverschrijdend wil handelen, zich altijd goed van tevoren laat informeren.
Waar moeten Duitse bedrijven op letten als ze zakendoen met Nederlandse klanten?
Er zijn uiteraard veel verschillende aspecten, waarop een Duitse onderneming zal moeten letten. Er zijn niet alleen juridische verschillen, maar ook culturele verschillen. Deze laatste worden vaak vergeten. Een Duitse onderneming zal er bijvoorbeeld rekening mee moeten houden, dat Nederlandse ondernemingen vaak een platte organisatiestructuur kennen, waarin ‚gedutzt‘ wordt en iedereen op zijn eigen gebied een eigen verantwoordelijkheid heeft. Een directeur van een Duitse onderneming moet daarom niet gek moeten opkijken als hij in de verkooponderhandelingen met een Nederlandse onderneming met de (junior) verkoopmanager te maken krijgt, in plaats van de directeur.
Een tip, die ik op juridisch vlak in het algemeen voor alle situaties zou willen meegeven, is om niet alleen in een zo vroeg mogelijk stadium van de onderhandeling de eigen voorwaarden toepasselijk te verklaren, maar deze ook aan de andere partij te geven of te versturen én bewijs hiervan te bewaren. Dit kan een onderneming in een eventuele juridische procedure veel voordeel opleveren.
Zijn er bijzonderheden waar Nederlandse bedrijven die zakendoen met Duitse klanten of leveranciers rekening mee moeten houden?
Ook voor Nederlandse ondernemingen geldt, dat zij met juridische en culturele verschillen in Duitsland rekening dienen te houden. Een Duitse onderneming zal de onderhandeling bijvoorbeeld zakelijk houden. Punctualiteit, een deskundige voorbereiding en een goede verzorging zijn belangrijk. Privé en werk blijven gescheiden en met hiërarchie dient rekening te worden gehouden. Dit is voor Nederlandse ondernemingen vaak een struikelblok. Op juridisch vlak zou ik aan Nederlandse ondernemingen de tip willen meegeven om bedachtzaam te zijn op Duitse ondernemingen die zich (mogelijk) in financiële problemen bevinden. Een situatie die naar Nederlands recht tot het ondernemersrisico lijkt te horen, wordt in Duitsland anders geïnterpreteerd. Mocht de Duitse onderneming failliet gaan, dan kan dit erg vervelend uitpakken, omdat het Duitse faillissementsrecht op veel vlakken strikter is dan het Nederlandse faillissementsrecht.
Kunnen ondernemers problemen van tevoren vermijden?
Indien ondernemers grensoverschrijdend zaken gaan doen, is het erg belangrijk om zich van te voren te verdiepen in het betreffende land en informatie in te winnen over mogelijke (juridische) verschillen die van belang kunnen zijn. Mijn ervaring is dat daarmee veel problemen worden voorkomen.
Hebt u tot slot nog een tip voor ondernemers die zaken willen doen in het buurland?
Ga er nooit vanuit, dat het in een ander land ‚ook wel zo als hier zal werken‘. Of je je nu van tevoren laat voorlichten door een advocaat, belastingadviseur, accountant, consultant of taalcoach: voorkomen is beter dan genezen.