25.000 Nederlandse middelbare scholieren en hun leraren krijgen het werkschrift ‚Todesfuge, een gedicht om niet te vergeten’ gratis aangeboden. Het project komt tot stand met steun van het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg (vfonds) en de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit.
De Duitstalige joodse dichter Paul Celan schreef in mei 1945 het inmiddels beroemde gedicht ‚Todesfuge‘ over de verschrikkingen van de Holocaust. Zijn ouders werden in een concentratiekamp vermoord, hijzelf overleefde diverse werkkampen. Tegenwoordig geldt ‚Todesfuge‘ als dé poëtische ‘vertaling’ van de Holocaust, en Celan wordt inmiddels beschouwd als een van de grootste dichters van de twintigste eeuw. ‚Todesfuge‘ is in meer dan veertig talen vertaald en is een van de meest gepubliceerde en besproken Duitstalige gedichten.
Werkschrift voor bovenbouw middelbare school
Samen met Bureau Ketel heeft Paul Sars, hoogleraar Duitse Taal en Cultuur aan de Radboud Universiteit, een 24 pagina’s tellend werkschrift ontwikkeld over ‚Todesfuge‘, de Jodenvervolging en de grote waarde van herinneren en herdenken. Het werkschrift bestaat uit educatief materiaal bij het gedicht, bij historische aspecten van de Jodenvervolging en bij de actuele collectieve herdenkingscultuur. Het is vakoverstijgend ontwikkeld in nauwe samenwerking met leraren van middelbare scholen en hun klassen. Zo is gezocht naar de juiste toon, de juiste illustratie en de aansluiting bij de belevingswereld van 15- tot 17-jarigen. Het werkschrift wordt vanaf 1 oktober 2020 gratis beschikbaar gesteld aan de docenten en scholieren.
Online verdiepende informatie en extra opdrachten
Met een videoboodschap voor middelbare scholieren en hun docenten presenteert Adriaan van Dis het werkschrift op de projectwebsite. Hij wijst op het belang van aandacht voor ‚Todesfuge‘ en het thema ‘herinneren en herdenken’ bij schoolvakken als geschiedenis, Nederland, Duits, Kunst en maatschappijleer.
De website begeleidt het werkschrift met extra verdiepende informatie en opdrachten. Leraren kunnen er ook een formulier vinden om de werkschriften voor de leerlingen van hun klas te bestellen. Daarnaast kunnen ze zich aanmelden voor het afleveren in de klas van de werkschriften met een les door een van de (student)leden van het redactieteam of voor een bezoek van hun klas aan de tentoonstelling in het Joods Historisch Museum. Om deze twee laatste zaken voor in het totaal 1000 scholieren mogelijk te maken is de Radboud Universiteit een crowdfundingactie gestart.
Tentoonstelling ‚Een graf in de wolken‘
Op 11 december 2020 opent in het Joods Historisch Museum in Amsterdam de expositie ‚Todesfuge: Een graf in de wolken’. De tentoonstelling belicht onder meer de maatschappelijke impact van het gedicht en de grote invloed op het werk van beeldend kunstenaars, componisten en schrijvers. Sars is samen met kunstenares Helly Oestreicher gastconservator van de tentoonstelling. De keuze voor deze tentoonstelling juist dit jaar is geen toeval. Het is precies 100 jaar na Celans geboorte, 50 jaar na zijn overlijden en 75 jaar na de bevrijding van Auschwitz en het ontstaan van het gedicht.