Een van de Duitse eigenschappen die bijna elke Nederlander noemt als je er naar vraagt, is “Gründlichkeit”. Deze eigenschap komt mijns inziens voort uit het streven naar zekerheid. Om zeker te zijn dat iets perfect werkt, bijvoorbeeld een machine, moet je “gründlich” zijn in je ontwerp en de productie. Daardoor vermijd je fouten en lever je een topproduct waar je als producent trots op bent en als klant tevreden.
Richtiges Haus
Een uitdrukking spreekt in dit geval ook boekdelen. Het Nederlandse gezegde “Goed is goed genoeg” luidt in het Duits “Nur das beste ist gut genug”. Met als ultieme consequentie “Je doet het goed of helemaal niet”. Een Duits gemeenteraadslid in een van mijn cursussen zei letterlijk: “Herr Mazeland, ich mache das richtig oder gar nicht!” Nog zo’n prachtige Duitse uitdrukking die je in het verlengde van “Gründlichkeit” kunt zien. Duitsers willen graag iets “richtig machen”. Ze willen een cursus “Richtiges Telefonieren”, ze willen “richtiges Brot” en “ein richtiges Haus”. Ja lieve mensen, een “richtiges Haus” betekent een huis dat volledig onderkelderd is. En dan moet je als Nederlander uitleggen dat de meesten bij ons geen kelder hebben, omdat het anders snel een zwembad wordt vanwege de hoge grondwaterspiegel. Wil je er toch een, dan speelt een Nederlandse eigenschap op: “Nee, een kelder in Nieuw-Vennep, dat is te duur!” Laat staan volledig onderkelderd.
Keerzijde van de medaille
Twee jaar lang gaf ik een aantal colleges over Nederlands-Duitse cultuurverschillen voor de opleiding International Business and Languages (IBL) aan het Saxion in Enschede. Hier studeerden Nederlanders en Duitsers vanaf dag 1 samen en zaten natuurlijk ook samen in de klas. Voordat ik mijn colleges gaf, verspreidde ik onder de studenten een kleine open vragenlijst over Nederlandse en Duitse eigenschappen. Ik vroeg hen wat ze typische eigenschappen van Nederlanders en Duitsers vonden en wat ze positief en voor verbetering vatbaar achtten. Uit de resultaten bleek dat bij deze jonge mensen van 19 – 22 jaar een aantal opmerkelijke Nederlands-Duitse verschillen te zien waren. Bijvoorbeeld ergerden veel Duitse studenten zich aan de Nederlandse zesjes en zeventjes cultuur. “Waar is de ambitie en waarom ga je niet voor het hoogst mogelijk cijfer, doe eens wat beter je best!”, waren Duitse opmerkingen. De docenten aldaar moesten erg wennen aan de andere mentaliteit van de Duitse studenten. Hadden ze een 6,5 gehaald, dan wilde menig Duits student het tentamen of werkstuk graag overdoen. Ze streefden naar minstens een 8. Bij de Nederlandse studenten was het opgevallen dat de Duitse collega’s door hun ambitie en “Gründlichkeit” meer stress hadden: de keerzijde van de medaille.
“Ieder voordeel hep ze nadeel”, zei Johan Cruijff al.
Over de auteur
John Mazeland is directeur van de Business Alliance Nederland Duitsland (BAND) in Nijmegen. Hij organiseert (inhouse) cursussen en workshops over Duits-Nederlandse samenwerking voor bedrijfsleven en overheid. Zo geeft hij in 2018 de cursus ‘Zakelijk Duits’.