Het coronavirus treft vele sectoren – zo ook het hoger onderwijs. Onderwijsinstellingen moesten binnen enkele dagen overschakelen op volledig online onderwijs. Hoe heeft Fontys Venlo dit aangepakt? Hoe gaan de Nederlandse en Duitse studenten en docenten hiermee om? En in hoeverre speelt de nabijheid van de Duitse grens een rol? AHA24x7.com ging in gesprek met Bram ten Kate, directeur van Fontys International Business School en Fontys School for Technology & Logistics in Venlo.
AHA24x7.com: Door het coronavirus hebben onderwijsinstellingen hun manier van lesgeven en examineren ingrijpend moeten veranderen. Hoe is dat aan Fontys Venlo in zijn werk gegaan?
“We hebben heel snel alles moeten digitaliseren. Dat gebeurde vooral vanuit de docenten zelf. We hadden vier docenten en stafleden die veel ervaring hebben met online lesgeven en het gebruik van online tools. Zij hebben zich als coach aangeboden en alle docenten getraind. Omdat de gebouwen van Fontys toen al gesloten waren, is ook dat online gebeurd, via Microsoft Teams. De docenten zijn zelf dus ook even student geweest voordat ze online zijn gaan lesgeven.”
“Ik ben er ontzettend trots op hoe iedereen dit heeft aangepakt. Het is een verandering waarvoor je normaal gesproken jarenlang plannen maakt en strategieën ontwikkelt, en vaak is de uitkomst
dan alsnog minder goed dan je eigenlijk wilde. En nu stond alles binnen vijf dagen. De docenten hebben echt een gigantische prestatie geleverd als je bedenkt dat het voor iedereen helemaal nieuw was.”
“Helaas kunnen we niet alles online doen, zoals bij onze opleiding Engineering. Daar zitten veel praktijkonderdelen in, die je natuurlijk niet via internet kunt doen. We kijken nu wat er wel mogelijk is en wat niet. Wat moeten we in juni, of misschien wel later, gaan inhalen?”
AHA24x7.com: Hoe gaan de docenten om met de nieuwe manier van werken?
“De docenten hebben zich snel aangepast en tot nu toe gaat het online lesgeven goed. Ik hoor positieve geluiden. Daarbij zie ik geen verschil tussen Nederlandse en Duitse docenten.”
“Wel merken de docenten dat het online lesgeven, vanaf een scherm, heel vermoeiend is. Bovendien kan het voor de docenten lastig zijn om werk en privé te combineren: sommige docenten hebben thuis kleine kinderen rondlopen of moeten voor een ziek familielid zorgen. Dat zijn dus zorgtaken die bovenop het online lesgeven komen. Het is om die reden een buitengewoon drukke periode voor ze. Daarom moeten de docenten hun eigen keuzes maken in wat ze wel en niet kunnen doen. Wij kunnen niet alles van de docenten verwachten – en dat willen we ook niet. We zijn nu ook coulanter wat betreft werktijden: we gaan er nu niet op letten of iedereen zijn uren wel precies maakt.”
“Ik verwacht wel dat de docenten op een gegeven moment gaan constateren dat je een heleboel mist als je online college geeft. Daarnaast is het nieuwe er binnenkort wel weer vanaf; op een gegeven moment wordt het online college geven normaal. Ik denk dus wel dat er nog een moeilijke periode aankomt.”
AHA24x7.com: Ook de studenten hebben hun manier van werken moeten veranderen. Hoe gaan zij hiermee om?
“De studenten hebben zich ontzettend snel aangepast. Ze doen serieus mee tijdens de colleges. Wel merken ze dat online colleges volgen veel vermoeiender is dan fysieke colleges: als je vijf à zes uur alleen maar achter je laptop zit, is dat heel intensief.”
AHA24x7.com: Aan Fontys Venlo studeren ook veel Duitse studenten. Ziet u verschillen tussen hen en Nederlandse studenten?
“Nee, die zie ik niet. Ik krijg wel van met name Duitse studenten te horen dat ze enthousiast zijn over onze manier van werken tijdens deze periode. Ze horen namelijk van hun vrienden uit Duitsland dat sommige onderwijsinstellingen daar gewoon dichtgaan en dat ze volgend semester pas terug kunnen komen. Ze zijn erg blij dat dat bij ons niet het geval is en dat wij gewoon online doorgaan.”
„Duitse studenten zijn enthousiast over onze manier van werken“
AHA24x7.com: In hoeverre speelt de nabijheid van de Duitse grens voor Fontys Venlo een rol tijdens de coronacrisis?
“Wat mij vooral is opgevallen is dat de Duitse collega’s veel eerder dan de Nederlanders de ernst van de situatie inzagen. Toen hier na de voorjaarsvakantie eind februari het onderwijs weer begon, merkte ik dat er bij de Duitse collega’s al een veel groter bewustzijn over de coronacrisis was. Zij vertelden al over quarantainesituaties en vonden dat we actie moesten ondernemen. In Nederland begon de crisis zich echter pas echt te ontwikkelen vanaf 12 maart. Vanaf dat moment kregen we de eerste signalen dat de instellingen voor hoger onderwijs misschien wel fysiek zouden gaan sluiten.”
“Vlak na de voorjaarsvakantie moesten wij besluiten of we een afstudeerceremonie door zouden laten gaan. We hebben de beslissing genomen om de ceremonie plaats te laten vinden. Onze Duitse collega’s vonden dat we dat echt niet konden maken. Daar merkten we dus duidelijk dat landen in verschillend tempo de strijd tegen het coronavirus aangegaan zijn. Toen was die Nederlands-Duitse grens plotseling weer heel bepalend.”
„De Duitse collega’s zagen eerder dan de Nederlanders de ernst van de situatie in“
AHA24x7.com: Wat kan Fontys Venlo leren van de huidige crisis op het gebied van digitalisering van het onderwijs? Verwacht u dat bepaalde manieren van werken zullen blijven?
“Ik denk dat we al heel veel geleerd hebben – en nog gaan leren. Digitaal onderwijs is ineens veel dichterbij gekomen. Op dit moment zitten we in een onderwijsvernieuwing. We willen onze studenten meer laten werken met praktijkvraagstukken die vanuit het bedrijfsleven komen. Wat daarbij van groot belang is, is de toegang tot kennismaterialen. Misschien kunnen we in de toekomst, na onze huidige ervaringen, wel online lessen klaarzetten, als een soort basismateriaal. Je hoeft deze dan niet meer fysiek te geven, zodat studenten er te allen tijde toegang tot hebben.”
“Ik verwacht ook dat mensen in de toekomst meer vanuit huis gaan werken. Ik denk dat we ook daar een drempel overgegaan zijn, omdat we nu gezien hebben dat veel ook thuis kan.”
“Daarnaast hebben wij allemaal, docenten én studenten, de waarde van de menselijke interactie ingezien. We realiseren ons nu hoe belangrijk het is om elkaar echt te zien. Studenten missen het om naar college te gaan. Dat besef was er voorheen minder.”
AHA24x7.com: Hoe ziet u de komende paar maanden?
“Wat bij ons nu concreet speelt is de vraag hoe lang we doorgaan met online college geven. Onze gebouwen zijn nu sowieso tot en met 1 juni gesloten. Fontys Venlo heeft veel internationale studenten en een deel van hen is teruggegaan naar hun land van herkomst. We moeten de komende weken gaan besluiten of we hen nog gaan verplichten om aan het einde van het collegejaar voor een paar weken onderwijs of tentamens terug te komen.”
“Op langere termijn verwacht ik dat er misschien wel verandering komt in de internationale beweging van studenten. Studenten gaan nu zo gemakkelijk naar het buitenland, voor studie, stage of vakantie. Ik kan me goed voorstellen dat dat na deze crisis een andere betekenis krijgt. Misschien zullen studenten wel minder vaak in het buitenland gaan studeren – en in plaats daarvan meer opleidingsmogelijkheden in hun eigen omgeving zoeken.”