Het dorp Lützerath in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen was de afgelopen weken het toneel van grote protesten en ontruimingen door de politie. Al sinds 2006 loopt het dorp langzaam leeg – en inmiddels zijn alle bewoners vertrokken. Het dorp moet namelijk wijken voor de bruinkoolactiviteiten van het energieconcern RWE. In het kader van klimaatverandering zijn veel mensen het hier niet mee eens en hebben de afgelopen weken het dorp bezet. Wat is er precies aan de hand, en wat is nu de stand van zaken?
Eigenlijk zou Duitsland het delven van bruinkool beëindigen: het plan was om uiterlijk in 2038 met de bruinkoolmijnbouw te stoppen. Dat Duitsland de bruinkoolactiviteiten nu toch weer uitbreidt, is dan ook opmerkelijk, ook omdat de Duitse regering normaal gesproken internationaal voorloper wil zijn op het gebied van groene energie. Door de sancties tegen Rusland als gevolg van de oorlog in Oekraïne is het volgens de Duitse regering nu echter noodzakelijk om andere energiebronnen dan Russisch gas aan te boren. De uitbreiding van de bruinkoolmijn Garzweiler II bij Lützerath is daar onderdeel van. Onacceptabel, vinden veel (veelal jonge) demonstranten.
Bezetting, barricades en boomhutten
Om de afbraak van Lützerath en de uitbreiding van Garzweiler II te voorkomen, trokken demonstranten de afgelopen weken massaal naar het dorp. De weinige huizen die Lützerath nog telt werden bezet en gebarricadeerd, er werden boomhutten gebouwd en sommige activisten namen hun intrek in een zelfgegraven tunnel. Afgelopen weekend, tijdens het hoogtepunt van de protesten, waren tienduizenden demonstranten aanwezig in Lützerath. Ook de bekende klimaatactiviste Greta Thunberg was aanwezig en werd later gearresteerd.
Pijnlijke situatie
De situatie in Lützerath is met name voor de Duitse politieke partij Die Grünen pijnlijk. In september 2021 behaalden zij hun beste resultaat ooit tijdens de Duitse Bondsdagverkiezingen. Daarbij deden ze de belofte om Duitsland zo snel mogelijk klimaatneutraal te maken. Uitgerekend Robert Habeck, minister van Economische Zaken en lid van Die Grünen, heeft nu akkoord gegeven voor de uitbreiding van Garzweiler II. Ter compensatie moet de bruinkoolmijnbouw nu in 2030 stoppen in plaats van in 2038, maar dat is voor de demonstranten niet genoeg. Het uitbreiden van de bruinkoolmijnbouw bemoeilijkt het behalen van de klimaatdoelen van 2030 namelijk aanzienlijk. Daarnaast zijn velen van mening dat het delven van meer bruinkool niet noodzakelijk is om de energiezekerheid te garanderen.
Kernenergie (g)een alternatief
Alternatieven voor de bruinkoolwinning zijn lastig te vinden: veel internationale klimaatactivisten, waaronder Greta Thunberg, zien liever dat Duitsland (tijdelijk) gebruikmaakt van kernenergie. Duitsland is echter al jaren bezig met een zogenaamde ‘Atomausstieg’: het stoppen met het gebruik van kernenergie. Voor Die Grünen is het geen optie op terug te komen op deze ‘Atomausstieg’, waardoor ze zich nu toch weer tot de bruinkoolwinning wenden. Waar (Duitse) klimaatactivisten en Die Grünen eerder op elkaars steun konden rekenen, komt deze beslissing Die Grünen nu op forse kritiek te staan – ook onder de eigen achterban.
Hoe nu verder?
Inmiddels is het dorp Lützerath ontruimd, maar niet zonder slag of stoot. Zowel de demonstranten als de politieagenten die voor de ontruiming verantwoordelijk waren, spreken over het gebruik van geweld door de andere partij. Daarbij raakten tientallen mensen gewond. Daarnaast zijn de protesten nog niet voorbij. Lützerath is op dit moment niet langer bezet, maar de demonstraties worden op andere plaatsen voortgezet: leden van Extinction Rebellion lijmden zichzelf vast bij het Noordrijn-Westfaalse ministerie van Binnenlandse Zaken in Düsseldorf en ook in Keulen lijmden demonstranten van Letzte Generation zichzelf vast op straat. Vooralsnog lijken de protesten echter nog geen effect te hebben en lijkt de uitbreiding van Garzweiler II door te gaan.
